Boyun fıtığı, omurga disklerinin yer değiştirmesi sonucu sinir köklerine baskı yaparak kola yayılan ağrı, uyuşma ve kas güçsüzlüğü gibi şikâyetlere neden olur. Bu tabloya servikal radikülopati denir. Boyun fıtığı yaşayan birçok hasta “Acaba ameliyat olmam gerekir mi?” sorusunu sorar. Ancak güncel bilimsel veriler, her hastada boyun fıtığı ameliyatı yapılmasının gerekli olmadığını göstermektedir.
Emory Üniversitesi’nde yapılan ve Pain Medicine dergisinde yayımlanan yeni bir klinik araştırma, yumuşak disk hernisi (soft disc) ile osteofitik kemik çıkıntısı (hard disc) nedeniyle gelişen boyun fıtıklarını karşılaştırmış ve ilginç sonuçlara ulaşmıştır. Bu çalışma, boyun fıtığı ameliyatı kararı verilmeden önce konservatif tedaviye zaman tanınmasının önemini güçlü biçimde vurgulamaktadır.
Araştırmanın Amacı ve Yöntemi
Araştırmanın hedefi, akut dönemde boyun fıtığı gelişen hastalarda, ağrının nedeni ister yumuşak disk olsun ister kemik çıkıntısı, tedaviye yanıtın ve iyileşme oranlarının nasıl farklılık gösterdiğini incelemektir.
Çalışmaya 18 yaş üzeri, 1 aydan kısa süredir kol ağrısı yaşayan, ağrı düzeyi en az 4/10 olan ve muayenede sinir basısı bulgusu saptanan 60 hasta dahil edilmiştir. Tüm hastalara manyetik rezonans (MR) çekilerek fıtığın tipi belirlenmiştir.
- Yumuşak disk hernisi, disk materyalinin taşmasıyla oluşan bası;
- Osteofit, dejeneratif kemik çıkıntısı veya disk-osteofit kompleksi olarak tanımlanmıştır.
Hastalar ilaç tedavisi ve fizik tedavi programı almış; ilk 3 ay boyunca cerrahi veya enjeksiyon uygulanmamıştır. Ağrı düzeyi, NRS (0–10 ağrı skalası) ile ölçülmüş; Neck Disability Index (NDI) ile boyun fonksiyonları değerlendirilmiştir.
Hastalar 6 hafta, 3 ay, 6 ay ve 12 ay boyunca takip edilmiştir.
Boyun Fıtığı Ameliyatı Yerine Sabırlı Takip Ne Kadar Etkili?
Çalışmanın sonuçları, boyun fıtığı ameliyatı olmadan da büyük oranda iyileşmenin mümkün olduğunu göstermektedir.
- %75’in üzerinde ağrı azalması:
- Yumuşak disk grubunda %77,
- Osteofit grubunda %66.
- Ağrının 2/10 veya altına düşmesi:
- Yumuşak disk grubunda %86,
- Osteofit grubunda %81.
- Cerrahi gereksinimi:
- Yumuşak disk grubunda %7,
- Osteofit grubunda %11.
- Opioid kullanımı (12. ayda):
- Yumuşak disk grubunda %7,
- Osteofit grubunda %9.
Her iki hasta grubunda da ağrı, kas güçsüzlüğü ve fonksiyon kısıtlılığı zamanla belirgin şekilde azalmış, ancak aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır.
Bu bulgular, boyun fıtığı ameliyatı gerekliliğinin her zaman acil olmadığını ve çoğu hastada konservatif tedaviyle belirgin iyileşme sağlanabileceğini göstermektedir.
Yumuşak Disk ve Osteofit Farkı Ne Anlama Geliyor?
Yumuşak disk hernileri genellikle ani hareket, travma veya kötü duruş sonucu diskin taşmasıyla oluşur. Bu disk materyali zamanla vücut tarafından emilebilir ve baskı azalabilir.
Osteofitler ise yaşla birlikte gelişen kemik çıkıntılarıdır ve mekanik olarak sinir kökünü sıkıştırabilir. Bu yüzden genellikle kronik süreçte ortaya çıkarlar.
Teorik olarak, yumuşak disklerin kendi kendine gerileme potansiyeli daha fazladır. Ancak bu araştırmada, klinik sonuçların her iki grupta da benzer olduğu görülmüştür. Bu da vücudun, hem disk hem kemik kaynaklı sinir basılarını zamanla tolere edebildiğini göstermektedir.
Boyun Fıtığı Ameliyatı Ne Zaman Gereklidir?
Her hastada ameliyat şart değildir, ancak bazı durumlarda cerrahi kaçınılmaz hale gelir:
- Kol veya bacaklarda ilerleyici güç kaybı,
- İdrar ya da dışkı kontrolü bozukluğu,
- Şiddetli ve ilaçla kontrol edilemeyen ağrı,
- MR’da belirgin sinir kökü veya omurilik basısı.
Bu belirtiler varsa, boyun fıtığı ameliyatı zamanında yapılmadığında kalıcı sinir hasarı gelişebilir. Ancak bu bulguların olmadığı hastalarda konservatif tedavi ilk tercih olmalıdır.
Sonuç: Her Boyun Fıtığı Ameliyatlık Değildir
Bu çalışma, akut boyun fıtığı yaşayan hastaların yaklaşık %85’inin bir yıl içinde cerrahiye gerek kalmadan iyileştiğini göstermektedir. Yumuşak disk ve osteofit kaynaklı vakalar arasında belirgin fark olmaması, hastaların sabırla ve doğru tedaviyle ameliyatsız iyileşme şansının yüksek olduğunu kanıtlamaktadır.
Sonuç olarak, boyun fıtığı ameliyatı, sadece seçilmiş vakalarda uygulanmalı; erken dönemde ilaç, fizik tedavi ve doğru rehabilitasyonla büyük oranda başarı elde edilebileceği unutulmamalıdır.
İlginizi çekebilir: Vertebroplasti: Osteoporotik Omurga Kırıklarında Modern Tedavi Yöntemi
