Vertebroplasti, özellikle yaşlı nüfusta sık görülen osteoporotik vertebral kompresyon kırıklarının tedavisinde kullanılan minimal invaziv bir girişimdir. Bu yöntem, kırık vertebranın içine özel bir kemik çimentosu olan polimetilmetakrilat (PMMA) enjeksiyonu yapılarak omur yapısının güçlendirilmesini sağlar. Amaç, hastanın ağrısını hızla azaltmak, omurga stabilitesini geri kazandırmak ve yaşam kalitesini kısa sürede yükseltmektir.
Vertebroplasti Nasıl Yapılır?
Vertebroplasti işlemi genellikle lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Görüntüleme yöntemleri (floroskopi veya bilgisayarlı tomografi) kullanılarak kırık omura bir iğneyle girilir ve PMMA adı verilen kemik çimentosu dikkatlice enjekte edilir. Çimento birkaç dakika içinde sertleşerek omurun içini doldurur ve yapısal dayanıklılığı artırır. İşlem ortalama 30–45 dakika sürer ve hastaların büyük bölümü aynı gün taburcu edilir.
Bu yöntemin en önemli avantajlarından biri, ağrının işlemden hemen sonra belirgin biçimde azalması ve hastaların kısa sürede ayağa kalkabilmesidir. Uzun süreli yatak istirahatine gerek kalmadan, kişi günlük yaşamına hızlıca dönebilir.
Vertebroplasti ve Kifoplasti Arasındaki Fark
Vertebroplasti ile sıklıkla karıştırılan bir diğer yöntem kifoplastidir. Her iki teknik de omurga kırıklarını tedavi etmeyi amaçlar, ancak uygulama açısından farklılıklar bulunur. Vertebroplastide doğrudan çimento enjeksiyonu yapılırken, kifoplastide önce küçük bir balon yardımıyla çöken vertebra yüksekliği kısmen düzeltilir, ardından çimento uygulanır.
Kifoplasti bazı durumlarda omurga şekil bozukluklarını daha iyi düzeltebilse de, vertebroplasti daha hızlı uygulanabilir ve maliyet açısından daha avantajlıdır.
Bilimsel Kanıtlar ve Güncel Araştırmalar
Vertebroplasti ilk olarak 30 yıldan fazla bir süre önce kullanılmaya başlanmış olsa da, etkinliği konusunda yıllar içinde farklı görüşler ortaya çıkmıştır. 2009 yılında yayımlanan iki büyük randomize kontrollü çalışma, vertebroplastinin plaseboya üstün olmadığını iddia etmiştir. Ancak bu çalışmaların yöntemsel olarak eleştirildiği, özellikle akut kırıkları değil kronik olguları içerdiği belirtilmiştir.
Daha sonraki araştırmalar bu tartışmalara açıklık getirmiştir. VERTOS II, VERTOS IV ve FREE gibi yeni çalışmalar, vertebroplastinin akut (6 haftadan kısa süredir mevcut olan) osteoporotik kırıklarda belirgin ağrı azalması ve fonksiyonel iyileşme sağladığını göstermiştir. Ayrıca ABD ve Avrupa’daki ulusal sağlık kayıtlarından elde edilen büyük veri analizleri, vertebroplasti uygulanan hastalarda daha düşük mortalite, daha kısa hastane yatış süresi ve daha az opioid kullanımı olduğunu ortaya koymuştur.
Bu sonuçlar, doğru hasta seçimiyle yapılan vertebroplastinin hem etkin hem de güvenli bir yöntem olduğunu desteklemektedir.
Kimler Vertebroplasti İçin Uygun Adaydır?
Vertebroplasti aşağıdaki özellikleri taşıyan hastalarda etkili bir tedavi seçeneğidir:
- Osteoporoz nedeniyle gelişmiş akut vertebral kırığı olan hastalar,
- Şiddetli sırt ağrısı yaşayan ve ilaç tedavisine yanıt alamayan kişiler,
- Görüntüleme yöntemleriyle akut kırığın doğrulandığı durumlar,
- Ağrı nedeniyle hareket edemeyen veya yaşam kalitesi ciddi biçimde bozulan hastalar.
Bu kriterler, Amerikan Nöroradyoloji Derneği ve Osteoporoz Dernekleri tarafından yayımlanan rehberlerde de açıkça belirtilmiştir.
Olası Riskler ve Komplikasyonlar
Her cerrahi işlemde olduğu gibi vertebroplasti de bazı riskler içerir. Çimento sızıntısı, emboli veya komşu omurlarda yeni kırık oluşumu gibi komplikasyonlar görülebilir. Ancak bu durumlar nadir ortaya çıkar ve çoğu zaman ciddi sonuçlar doğurmaz. Deneyimli bir ekip tarafından yapıldığında vertebroplasti güvenli bir işlemdir.
Vertebroplasti Sonrası İyileşme
İşlem sonrası hastaların büyük çoğunluğu aynı gün yürüyebilir. Ağrıda belirgin azalma genellikle ilk 24 saat içinde fark edilir. Takip eden dönemde kemik sağlığını destekleyen ilaçlar ve fizik tedavi uygulamaları ile omurga dayanıklılığı artırılabilir. Hastalar birkaç gün içinde günlük aktivitelerine dönebilir ve yaşam kalitelerinde belirgin iyileşme sağlanır.
Vertebroplasti, osteoporotik omurga kırıkları tedavisinde modern tıbbın sunduğu en etkili yöntemlerden biridir. Doğru hasta seçimiyle uygulandığında ağrıyı hızlı şekilde azaltır, omurga stabilitesini geri kazandırır ve hastaların yaşam kalitesini yükseltir. Güncel bilimsel veriler, vertebroplastinin geçmişteki tartışmaları geride bırakarak etkinliğini ve güvenliğini kanıtladığını göstermektedir.
Bu nedenle, osteoporotik kırıklarda uzun süreli ağrı ve hareket kısıtlılığı yaşayan hastalar için vertebroplasti günümüzde güçlü bir tedavi seçeneği olarak öne çıkmaktadır.
